سیرابی و شیردان جزو امعا و احشای درون‌ شکم و بخشی از معده 4 قسمتی نشخوارکنندگان است. مصرف آن از زمان‌های قدیم به طور سنتی در کشور ما مرسوم بوده و از آن می‌توان در تهیه انواع غذاها برحسب میل خانواده همراه نان استفاده کرد. حال این پرسش مطرح می‌شود، ارزش تغذیه‌ای سیرابی و شیردان تا چه حد است؟ آیا می‌توان آن را به عنوان یک وعده غذایی کامل درنظر گرفت؟

نشخوارکنندگان، معده 4 قسمتی شامل سیرابی، شیردان و بخش‌هایی به نام نگاری و هزارلا دارند که بافت عضله دیواره آنها از جنس عضلات صاف بوده که از نظر ترکیب و ساختمان با عضلات مخطط مثل ماهیچه‌ها و عضله قلب فرق دارد و ارزش تغذیه‌ای آن از نظر پروتئین، چربی، ویتامین و املاح معدنی مقداری با گوشت متفاوت است.

کالری این ماده غذایی در مقایسه با گوشت گاو و گوسفند بسیار کم و میزان پروتئین آن تقریبا مشابه گوشت قرمز و مرغ است. نوع پروتئین آن حیوانی و از نظر اسیدهای آمینه کامل‌تر از پروتئین گیاهی است. از ویژگی‌های اصلی سیرابی و شیردان پروتئین بالا و با کیفیت آن است که می‌تواند در رشد، ترمیم، ساخت سلول‌ها و بافت‌های بدن نقش مهمی ایفا کند.

میزان چربی سیرابی و شیردان در هر 100 گرم، حدود 2‌تا 4 گرم بوده و می‌توان گفت در قیاس با انواع گوشت قرمز خصوصا گوشت گوسفند مقدار چربی کمتری دارد و تقریبا مشابه انواع گوشت کم‌چرب درنظر گرفته می‌شود. مقدار کلسترول آن نیز در هر 100 گرم حدود 95 میلی‌گرم که شبیه گوشت گاو کم‌چرب و کمتر از گوشت گوسفند است، به همین دلیل، کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند سیرابی برخلاف کله‌پاچه که کلسترول خون را افزایش می‌دهد، به دلیل چربی کم برای سلامت افراد مفید است.

میزان آهن آن شبیه گوشت و مقدار روی آن کمتر از گوشت قرمز است. سیرابی گوسفند و گاو سرشار از ویتامین B است و در هر 100 گرم آن حدود 130 کالری انرژی نهفته است.

معمولا در تهیه غذای سیراب و شیردان از جگر سفید نیز استفاده می‌کنند. جگر سفید یا همان شش‌ها که مسوول تنفس و تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن در حیوان هستند، از نظر ترکیب و ارزش غذایی با جگر سیاه تفاوت دارند. میزان پروتئین جگر سفید کمتر از جگر سیاه و گوشت و مقدار چربی آن مشابه جگر سیاه ولی مقدار کلسترول آن بسیار بالا و بیشتر از گوشت کم‌چرب و مقدار آهن آن نیز از جگرسیاه کمتر است.

بسیاری از افراد به اشتباه تصور می‌کنند که جگر سفید منبع خوب و غنی ویتامین A است و گاهی آن را جایگزین جگر سیاه کرده و جهت تقویت بینایی آن را به هم توصیه می‌کنند، ولی خوب است بدانید مقدار ویتامین A جگر سفید بسیار پایین بوده و در مقایسه، ویتامین A جگر سیاه چندین‌برابر بیشتر از جگر سفید است. در هر حال می‌توان گفت سیرابی و شیردان جزو غذاهای خوب و با کیفیت است و از لحاظ خواص و مواد مغذی تقریبا مانند گوشت قرمز کم‌چرب است و مصرف 3 تا 4 بار آن در ماه می‌تواند در وعده ناهار یا عصرانه غذای کامل و مناسبی محسوب شود.

توصیه‌ها

برای خرید سیرابی به 2 چیز توجه کنید: اول این‌که بوی‌تعفن ندهد و دوم توجه به فصلی که سیرابی می خرید. سیرابی تابستان و پاییز، سفیدرنگ است، چون دام علوفه تازه خورده و تحرک زیاد داشته ولی سیرابی زمستان و بهار تیره‌رنگ است، چون دام در طول فصل، علوفه خشک خورده و تحرک بسیار کمی داشته، البته این مساله به معنای خرابی سیرابی نیست.

بهتر است قبل از پخت، این ماده غذایی را کامل شسته و تمام زواید اطراف آن را دور بریزید و در موقع خرید، بهداشت و سلامت این ماده غذایی را درنظر بگیرید و انواعی را که دارای بسته‌بندی بهداشتی، تاریخ مصرف و مجوز بهداشت هستند، انتخاب کنید.

معمولا در تهیه این غذا برای ایجاد طعم مطلوب از نمک زیاد استفاده می‌شود. بنابر این مصرف این غذا برای مبتلایان به فشار خون بالا توصیه نمی‌شود.

مصرف جگر سفید این غذا به دلیل کلسترول بالا برای افراد مبتلا به چربی خون مضر است و باید با احتیاط مصرف شود.

غذای مناسب روزه‌داران

        عصر میادین میوه و تره‌بار میزبان شهروندانی است که به مناسبت ماه مبارک رمضان برای خرید مایحتاج خود به این مراکز آمده‌اند.
اما شاید بد نباشد که پیش از خرید کمی هم در مورد میوه‌هایی که در این ماه مبارک فواید بیشتری دارند، بدانیم. کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند در این ماه از غذاهای پُر فیبر، زیاد مصرف کنید.
این غذاها شامل: میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و تمامی غلات هستند. این‌ مواد غذایی‌ در گروه کربوهیدرات‌های مفید نیز قرار دارند  و فواید آنها بسیار است از جمله اینکه مغذی هستند، به فرد احساس سیری می‌دهند، نسبتا  کالری کمی دارند، 30-20 گرم فیبر مورد نیاز در روز را تامین می‌کنند و به آرامی هضم می‌شوند بنابراین اثر کمتری روی انسولین و قند خون دارند.
همچنین این مواد غذایی دارای ویتامین‌ها و عناصر معدنی مفید برای سلامتی بدن هستند، مانند: ویتامین C ، ویتامین‌های گروه B و آهن.
همچنین در رژیم غذایی خود انواع سبزیجات و میوه‌های سبز، زرد و نارنجی را بگنجانید مانند کلم بروکلی، هویج و لیمو. این گروه دارای آنتی اکسیدان ‌هستند که برای حفاظت از بدن در برابر سرطان و بیماری های دیگر بسیار مهم تلقی می‌شوند.
البته توصیه می‌شود که در هنگام سحر از سبزی استفاده نشود و برای رفع تشنگی در روز بعد بین افطار تا سحر تا می‌توانید میوه بخورید.

پخت برنج برای خانم های کارمند: 

خانم هایی که بیرون ازخانه کار می کنند و وقتی ظهر به خانه می آیند، فرصت پختن برنج را ندارند، و یا این که دوست ندارند از شب قبل برنج آماده کنند ،می توانند از این روش کمک بگیرند: صبح یا شب قبل برنج را آبکش کنید، البته کمی آن را خشک بردارید، سپس ته دیگ برنج را آماده کرده و برنج را داخل قابلمه بریزید و قابلمه را داخل یخچال قرار دهید، ظهر برنج را کمی آب و روغن دهید و آن را دم کنید حالا تا سالاد را آماده کنید، برنج هم دم کشیده است.

برای از بین بردن بوی سوختگی برنج 

1- یک تکه نان روی برنج قرار دهید و موقع کشیدن، نان را بردارید.

2- یک عدد پیاز را پوست کنده و در داخل برنج فرو کنید پیاز بوی سوختگی را بخود می گیرد.

آب برنج برای بچه ها 

وقتی می خواهید برنج را آبکش کنید یک لیوان از آب آن را بردارید و با یکی دو قاشق ماست مخلوط کنید. این آب برنج درصورتی که شور نباشد برای بچه ها خیلی مفید است.

اگر برنج شما شور شد 

اگر قبل از آب کش کردن برنج متوجه شدید، که برنج شما شور شده است موقع آب کش کردن برنج آب بیشتر روی برنج داخل آبکش بریزید . اما اگر بعد از آب کش کردن برنج متوجه شوری آن شدید دیگرچاره ای برای برطرف کردن شوری آن ندارید. مگر اینکه خورش را بی نمک درست کنید.

اگر برنج شما بی نمک شد 

اگربراثر فراموشی برنجتان بی نمک شد اصلاً نگران نباشید، موقع کشیدن برنج مقدار مورد نیاز نمک را با مقدار بسیار کمی آب و روغن مخلوط کنید و روی برنج بریزید. با این کار بی نمکی برنج شما رفع می شود هرگز نمک را مستقیم در روغن نریزید، زیرا نمک در روغن حل نمی شود.

برای خوشمزه تر شدن شیر برنج 

اگرمی خواهید شیر برنج شما خوشمزه تر شود، برنج را با شیر خیس کنید. این کار باعث می شود که شیر برنج شما خوشمزه تر شود.

برای خوشمزه تر شدن شوید پلو 

برای اینکه شوید پلوی شما خوشمزه تر شود می توانید از ادویه ی مخصوص پلو که سبزرنگ است و ( در عطاری ها موجود می باشد) استفاده کنید بعد از آبکش کردن برنج کمی ادویه لابه لای برنج بپاشید.

از بین بردن بوی نامطبوع برنج 

اگر به هر دلیلی برنج خشک شما بو گرفت برنج را روی یک سطح پهن کنید. البته باید حتماً در سایه باشد تا بوی نامطبوع برنج از بین برود. زیرا اگر برنج را جلوی نورآفتاب قرار دهید باعث خرد شدن برنج می شود و برنج حالت خود را از دست می دهد و وقتی آن را داخل آب جوش می ریزید از هم پاشیده می شود.

بر طرف کردن بوی پیاز از کارد 

اگر کارد شما بوی پیاز می دهد ، با کارد هویج را حلقه حلقه ببرید . با این کار بوی پیاز از بین می رود.

آیا میدانید که آمونیاک معجزه می کند 

هرگاه هنگام شستن ظروف ، چند قطره آمونیاک درون آن بریزید هر چربی از ظرف بلوری ، چینی ، فلزی و غیره پاک می شود در ضمن آمونیاک به پوست دست نیز در مقایسه با مواد پاککننده و شیمیایی قوی ، آسیبی نمی رساند

تمیز کردن ظرفی که در آن غذا سوخته است 

اگرغذا به ته قابلمه چسبیده ، هرگز کارد، قاشق یا کفگیر فلزی برای پاک کردن آن به کار نبرید. کافی است آن را از آب گرم پر کنید و مقداری نمک نیز به آن اضافه کنید. اگرغذا خیلی محکم به قابلمه چسبیده است ، مقداری سرکه در آن بریزید و بجوشانید تا کاملاً پاک شود.

چند نکته در مورد ظروفی از جنس روی: 

1- بعد از خریدن ظروف رویی ، قبل از استفاده ، می توانید داخل ظرف را آب بریزید ، چند قاشق سرکه اضافه کنید و آن را چند دقیقه روی اجاق قرار دهید تا بجوشد و بعد آب آن را خالی کرده و از ظرف استفاده کنید، هرگز سیاه نمی شود.

2- اگر این ظروف سیاه شده ، برای تمیز کردن آن از سیم ظرف شویی و صابون استفاده کنید .

3- اگر این ظروف بر اثر سرخ شدن یا پختن غذا سیاه شده ، ظرف خالی را روی اجاق قرار دهید و شعله را روشن کنید . با این کار تمام قسمت های سیاه ظرف به صورت دود از ظرف خارج می شود و ظرف شما کاملاً سفید می شود . به شرط اینکه بعد از خاموش کردن اجاق ، تا قبل از سرد شدن ظرف آب به آن نپاشید. چون این کار باعث سوراخ شدن ظرف می شود.

برای پاک کردن سس 

برای پاک کردن لکه ی سس با پارچه ی تمیزی که درون آب سرد فرو ببرید، پاک کنید و در صورت لزوم مقدار کمی از محلول آب و کف پودررختشویی را به وسیله ی یک اسفنج به آرامی روی آن بمالید و سپس با یک پارچه ی تمیز و نم دار آن را پاک کنید.

تمیز کردن کتری برای از بین بردن املاح آهکی 

کتری را بامقدار مساوی آب و سرکه پر کنید و بگذارید جوش بیاید. سپس آتش را خاموش کرده وبگذارید تمام شب به همان حال بماند، کتری شماتمیز خواهد شد.

شستن ظروف 

هنگام شستن ظروف، چند قاشق غذاخوری سرکه داخل آب بریزید، سرکه چربی ها را از بین برده، ظرفها را شفاف و درخشان خواهد کرد.

دستگاه بخار پز درخانه: 

برای ساختن این دستگاه ، یک قابلمه را آب کرده و آبکشی روی آن قرار دهید . سپس مقداری آب در قابلمه بریزید(به میزانی که آبکش با آب برخورد نکند) حالا هر ماده ای را که می خواهید بخار پز کنید، روی آبکش قرار دهید. اجاق گاز را روشن کنید تا مواد غذایی شما بخارپز شود.

راهی برای بهتر رنگ دادن زعفران 

برای اینکه زعفران شما بهتر رنگ بدهد می توانید از روش زیر کمک بگیرید:درون یک استکان کوچک به مقدار مورد نیاز زعفران ساییده بریزید و دو قاشق غذا خوری آب جوش به آن اضافه کنید. بعد از اینکه برنج را آبکش کردید و داخل قابلمه ریختید استکان حاوی آب و زعفران را در برنج فرو ببرید و دم کنی را روی قابلمه بگذارید. با دم کشیدن برنج ، زعفران هم دم می کشد و بهتر رنگ می دهد.

سلامت: 1) هر کودکی از بدو تولد باید کارت مراقبت(کارت رشد) داشته باشد. این کارت شامل اطلاعات مربوط به واکسیناسیون و رشد کودک است. 2) این کارت باید در زمان تولد در بیمارستان یا در اولین مراجعه در همه مراکز بهداشتی درمانی رایگان در اختیار مادران قرار گیرد. دختران کارت صورتی و پسران کارت آبی رنگ دارند. 3) شما باید رشد کودک خود را از طریق وزن کردن منظم که توسط بهورزان در روستاها و مراقبان بهداشت در مراکز بهداشتی در شهرها صورت می‌گیرد و روی کارت رشد ثبت می‌شود ، مورد توجه و پیگیری قرار دهید. 4) تا 6 ماهگی فقط به او شیر مادر بدهید و در این کار پشتکار و حوصله به خرج دهید. نگران نباشید. اگر مشکلی در شیر دهی دارید از مشاوره با مراقبان بهداشتی در مراکز بهداشتی یا پزشک کودک کمک بگیرید. 5) شیر خوارانی که تا 2سال شیر مادر می‌خورند شانس بهتری برای رشد و سلامت دارند و کمتر بیمار می شوند. این شانس را از کودک خود نگیرید. 6‌) از 15 روزگی قطره ویتامین (آ) و( د) را شروع کنید. 7) ذخیره آهن بدن کودک از 6ماهگی کاهش می یابد و هیچ غذایی نمی تواند نیاز آهن کودک را تامین کند. در این زمان شربت یا قطره آ هن را حتما شروع کنید و تا دو سالگی ادامه دهید. 8) میزان تجویز قطره های ویتامین آ و قطره آهن را از مراقب بهداشت یا پزشک کودک بپرسید. 9) از تغییر رنگ دندان کودک و یا طعم بد این داروها نگران نباشید . کودک بعد از مدتی به طعم عادت می‌کند و دندان‌های شیری، بعدها با دندان‌های دائمی جانشین می‌شوند . هربار بعد از دادن قطره، دندان‌های کودک را با یک تنظیف تمیز پاک کنید.دادن آب یا کمی آب میوه بعد از قطره آهن به تغییر مزه دهان کودک کمک می‌کند. 10) از 6 ماهگی غذای کمکی را شروع کنید ولی در سال اول هر بار بعد از شیر مادربه کودک غذا بدهید تا غذا مانع از دریافت شیر کافی نشود. 11) غذای کمکی را با توجه به توصیه‌های تصویری که در کارت مراقبت درج شده تا زمانی که کودک می‌تواند غذای سفره را بخورد دنبال کنید. غذای کمکی را می‌توانید برای دو یا سه وعده تهیه کنید و آن را در ظرف کوچک در دار در فریزر نگه دارید و بعد از بیرون آوردن و حرارت دادن (جوش) آن را خنک کرده و به کودک بدهید. 12) به غذای کودک تایک سال اول نمک اضافه نکنید.همین کار کوچک ذائقه کودک شمارا به غذای کم نمک عادت می‌دهد و احتمال ابتلای او را در آینده به بعضی بیماری‌ها مثل افزایش فشار خون کم می‌کند. ذائقه کودک در دو سال اول نقش مهمی برای آینده او دارد. 13) معده کودک کوچک ونیاز او از یک فرد بالغ بیشتر است معده او را با مواد بی‌ارزش پر نکنید. 14) در زمان بیماری کودک به دلیل بی اشتهایی کمی وزن از دست می‌دهد. بعد از بیماری با دادن وعده های غذای اضافی سعی کنید وزن از دست رفته رابه کودک باز گردانید. کودک بعد از بیماری اشتهای بهتری دارد و اگر مراقب او باشید به سرعت وزن می‌گیرد. 15) به کودکان کم وزن باید بیشتر توجه شود چون آنها بیشتر بیمار می‌شوند و بیماری‌های پی در پی می‌تواند خطرناک باشد.کمی روغن یا کره به غذای این کودکان اضافه کنید 16) هربار بعد از تعویض کهنه کودک و هنگام غذا دادن به او، دست های خود را با آب و صابون بشویید. 17) جلوی کودک نگویید غذایی را دوست ندارید.سعی کنید از همه انواع مواد غذایی با توجه به توصیه های کارت رشد استفاده کنید، اجازه دهید کودک با طعم انواع سبزی، صیفی ،میوه و...آشنا شود. تنوع غذایی، ریز مغذی‌های ضروری را بهتر به بدن می‌رساند.