بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم خوشامد عرض میکنم به شما برادران و خواهران عزیز، نیروهاى ارزشمند شکوفائى و پیشرفت کشور؛ چهره‌هاى نجیب و متعهدى که یکى از دشوارترین بخشهاى اداره‌ى کشور و پیشرفت کشور را برعهده گرفته‌اید و در راه سعادت این ملت، بار سنگین کار را بر دوش خودتان دارید حمل میکنید. خداوند قدردان زحمات شما و تلاشهاى شما باشد و ان‌شاءاللَّه همه‌تان مشمول اجر و ثواب الهى باشید. در مناسبت روز کارگر، معمول است که صاحبان قلم و بیان و گویندگان و نویسندگان به مناقب قشر کارگر میپردازند؛ که البته بجا است. با قطع نظر از اینکه گفتن و نوشتن چقدر در بالا بردن و ارتقاء بخشیدن به رتبه‌ى کارگر داراى ارزش و اهمیت است، منقبت اصلى و محورى براى نیروى کار در یک جامعه این است که کارگر با تن خود، با جان خود، با مغز خود، حرکت پیشرفت کشور و آسایش مردم را تأمین میکند. درست است که عوامل دیگرى هم در این عرصه مؤثرند - مانند نیروى سرمایه، نیروى مدیریت - و در جاى خود باید قدر آنها هم دانسته شود، ولى کارگر این کار را با جسم و جان خود انجام میدهد؛ این یک ارزش مضاعف است. اگر در یک کشورى نیروى انسانىِ کار نباشد، یا ضعیف باشد، یا غیر ماهر باشد، یا فکر او و ذهن او دستخوش جریانات سیاسى گوناگون باشد، آن کشور فلج خواهد شد. شما مجموعه‌ى کارگرى کشور ستون فقراتید، و به طور عمده شما هستید که از فلج شدن کشور جلوگیرى میکنید؛ این باید دانسته شود، این را باید همه‌ى مردم بفهمند و بدانند. هم در عرصه‌ى فرهنگ‌سازى باید مردم به ارزش کار پى ببرند؛ هم در عرصه‌ى عملى، قانونگذاران و مجریان باید به طور دائم این عناصر را مورد توجه قرار دهند. اگر قشر کارگر در یک کشورى برخوردار از رفاه بود، برخوردار از امید بود، برخوردار از امنیت شغلى بود، حرکت این کشور به سوى پیشرفت، آسان خواهد شد؛ این یک حقیقتى است؛ این را باید همه‌ى ما درک کنیم. بنده اعتقاد دارم که در کشور ما اهمیت طبقه‌ى کارگر حتّى از این هم بالاتر است. آنچه گفته شد، مربوط به همه جا است، مربوط به همه‌ى کشورها است؛ اما در اینجا یک چیز مضاعفى هم وجود دارد و آن این است که کارگران علاوه بر انجام دادن وظائف شغلى، وظائف انقلابى و کشورى را هم خوب انجام دادند. هم در آغاز انقلاب و پیروزى انقلاب، حرکت عظیم کارگران یکى از کلیدهاى فتح بود - کارگران شرکت نفت و غیره و غیره - هم در دوران جنگ تحمیلى. در جبهه، به هر طرف انسان نگاه میکرد، جوانان کارگر، میانسالان کارگر، خلأها را پر کرده بودند. در جریانات گوناگون سیاسى هم، کارگرها اسیر اغواى کسانى نشدند که میخواستند مجموعه‌ى کارگرى را در مقابل انقلاب و در مقابل نظام اسلامى قرار دهند. اینها چیز کمى نیست. البته خیلى‌ها این حقایق را نمیدانند؛ ما از نزدیک لمس کردیم. من در همان روزهاى پیروزى انقلاب، در یک مجموعه‌ى کارگرى در قسمت غرب تهران، خودم شخصاً حضور پیدا کردم؛ دیدم دشمنان اسلام و دشمنان انقلاب چه کار دارند میکنند؛ چه طرحهائى، چه برنامه‌هائى، چه نقشه‌هائى دارند؛ براى اینکه در همین آغاز کار، در همین ابتداى سر زدنِ اولین پرتوهاى انقلاب بتوانند به وسیله‌ى قشر کارگر، نفوذ سیاسىِ وابسته‌ى خودشان به برخى از قدرتها را تحکیم کنند. این را من از نزدیک دیدم. و در مقابل دیدم که طبقه‌ى کارگر مؤمن ما، به برکت ایمان، به برکت اعتماد به امام بزرگوار و به روحانیت، با چه صراحتى، با چه شجاعتى در مقابل آنها ایستاد؛ و این در طول سالهاى متمادى تکرار شد. امروز سى و چهار سال از آن روزها میگذرد. خیلى‌ها خواستند، تلاش کردند، پول خرج کردند، براى اینکه بتوانند طبقه‌ى کارگر را در مقابل نظام اسلامى قرار دهند؛ اما طبقه‌ى کارگر ایستاد؛ این خیلى مهم است. اینها ارزش مجموعه‌ى کارگرى ما را، ارزش انسانى‌شان را، ارزش انقلابى‌شان را، ارزش تمدنى‌شان را براى ما روشن میکند؛ اینها باید فرهنگ شود؛ این را باید همه بدانند، همه بفهمند؛ و شما کارگرها باید افتخار کنید. خب، ما سال گذشته گفتیم حمایت از کار و سرمایه‌ى ایرانى. این قضیه که در یک سال تمام نمیشود. حالا دوستان و مسئولان گزارشهائى میدهند که این کارها انجام گرفته است؛ خیلى خوب، خداوند به هر کارى که با نیت صحیح انجام میگیرد، برکت بدهد؛ ولى باید کار به صورت جدى و محورى دنبال شود؛ این به عهده‌ى همه‌ى مردم است. این فرهنگ‌سازى که عرض کردیم، یک بخش مهمش اینجا است. ما گفتیم: تولید داخلى؛ کار ایرانى، سرمایه‌ى ایرانى. این معنایش این است که زرق و برق نامهاى فرنگى چشمها را به خودش جلب نکند. همه بدانند که این محصولى که دارند میخرند، میتواند یک کارگر ایرانى را برخوردار کند؛ میتواند او را محروم کند، یک کارگر خارجى را برخوردار کند. البته ما همه‌ى بشریت را دوست داریم، اما خب کارگر ایرانى دارد براى سربلندى این کشور تلاش میکند؛ جزو مغتنم و عزیز پیکره‌ى این ملت است؛ او را باید تأیید کرد، او را باید تقویت کرد. بعضى‌ها این را نمیفهمند و درک نمیکنند، یا برایشان نشانه‌ى تولید ایرانى و تولید خارجى فرق نمیکند؛ یا حتّى بعکس، به جاى اینکه دنبال نشانه‌ى تولید ایرانى بگردند، دنبال نشانه‌هاى تولید خارجى میگردند؛ این انحراف است، این خطا است. همه‌ى مردم مخاطب این بیانند. من تأکید میکنم، اصرار میکنم، از همه‌ى ملت ایران درخواست میکنم، بروید به سمت مصرف تولیدات داخلى؛ این کار کوچکى نیست، این کار کم‌اهمیتى نیست؛ این یک کار بزرگ است. البته دستگاه‌هاى حکومتى و دولتى - دولتى به معناى عام - در این جهت وظیفه‌ى مضاعف دارند. فلان وزارتخانه، فلان سازمان، فلان اداره وقتى میخواهد جنس داخلىِ خودش را تأمین کند، مطلقاً باید از جنس خارجى استفاده نکند؛ بروند سراغ تولیدات داخلى. البته از این طرف هم از تولید کننده‌ى داخلى - چه آن مدیر، چه آن کارگر، چه آن سرمایه‌گذار - خواسته میشود و اصرار میشود که کار را تمیز، درست و کامل ارائه دهند. هر دوى اینها اشاره‌ى اسلام و دستور دین مقدس ما است. استحکام کار را خدا از ما خواسته است، احترام به کارگر را هم خدا از ما خواسته است؛ امنیت زندگى و شغلى کارگر را خدا از ما خواسته است، امنیت سرمایه را هم خدا از ما خواسته است. اینها وقتى در کنار هم مورد ملاحظه قرار بگیرند، این افراط و تفریطهائى که با نامهاى گوناگون به وجود آمد، چه در منطقه‌ى فعالیت اقتصاد لیبرال و به قول خودشان آزاد - آزاد یعنى آزاد براى سرمایه‌دار، اما زندان و حبس و فشار براى طبقه‌ى مظلوم و فقیر؛ که امروز شما دارید در اروپا واکنشها و بازخوردهایش را ملاحظه میکنید - و چه در عرصه‌ى سوسیالیسم، به وجود نمى‌آمد. بزرگترین دلیل بر غلط بودن اقتصادِ به اصطلاح لیبرال همین حوادثى است که امروز در اروپا و به شکل دیگرى در آمریکا وجود دارد. در میدان عمل و در عرصه‌ى تجربه، اقتصاد سرمایه‌دارى نشان داد که غلط است، ناکام است؛ حتّى به سود خود آن طبقاتى که این اقتصاد براى حمایت از آنها به وجود آمد، نیست. حالا طبقه‌ى کارگر که سالهاى متمادى در آنجاها لگدمال میشد، اما حتّى به سود خود سرمایه‌دار و بانکدار و صاحبان کارتلها و تراستها هم نیست؛ و این هنوز اولِ کار است، بعد از این بدتر هم خواهد شد. هى وعده میدهند که درستش میکنیم؛ نخواهند توانست درست کنند. این راه، راه سراشیبِ لغزان است؛ دارند میروند پائین، و این یک بخشى از تزلزل تمدن مادى و غلط غرب است؛ بخش اخلاقى و اعتقادى و نظرى و فکرى‌شان هم که جدا است. اینها براى ما تجربه است. آن بخش عرصه‌ى سوسیالیسم و اینها هم که خب، سالها پیش ناتوانى و ناکامى‌اش ظاهر شد. اسلام نگاه متعادل، انسان‌مدار و عدالت‌مدار به همه‌ى عرصه‌ها دارد، از جمله به این عرصه؛ هم رعایت این طرف، هم رعایت آن طرف؛ برادرى اینها با همدیگر، نه تضاد آنها؛ و همه متوجه به تکلیف الهى و به این که خداى متعال ناظر و حاضر است. اینها باید بشود فرهنگ زندگى ما، و همین جور عمل کنیم. ما عرض کردیم «حماسه‌ى سیاسى» و «حماسه‌ى اقتصادى». حماسه‌ى اقتصادى فقط دست دولت نیست؛ البته برنامه‌ریزى‌هاى دولت مؤثر است. حماسه یعنى واقعه‌ى جهادگونه و پرشور؛ این را باید ملت ایران و مسئولان کشور مورد نظر قرار دهند؛ ضعفها را، خلأها را پُر کنند؛ اول بشناسند. در همه‌ى برنامه‌ریزى‌ها باید زندگى و معیشت طبقات ضعیف مورد توجه قرار گیرد؛ بعد براى آنها برنامه‌ریزى کنند. این میشود حماسه. آحاد مردم، چه در مصرفشان، چه در تولیدشان؛ بخشهاى مولّد یک جور، بخشهاى مصرف‌کننده یک جور، بخشهاى خدمات یک جور؛ بدانند که براى پیشرفت کشور حرکتِ جهش‌گونه لازم است، خلق حماسه لازم است؛ آن وقت کشور پیش خواهد رفت، استقرار پیدا خواهد شد. حماسه‌ى سیاسى و حماسه‌ى اقتصادى، دو توأمانند؛ هر کدامى دیگرى را تقویت میکند و حفظ میکند و نگه میدارد. ما که اول سال عرض کردیم حماسه‌ى سیاسى و اقتصادى، فهمیدیم چه داریم میگوئیم؛ دشمن هم فهمید که ما چه داریم میگوئیم. دشمن با تحریم و با فشار اقتصادىِ گوناگون سعى کرد مردم را از میدان خارج کند. میگویند که ما با مردم دشمن نیستیم. دروغ میگویند؛ راحت، با وقاحت! بیشترین فشار براى این است که مردم ناراحت شوند، مردم در تنگنا قرار بگیرند، مردم زیر فشار قرار بگیرند، شاید بتوانند به این وسیله بین مردم و نظام اسلامى فاصله ایجاد کنند. هدف، فشار بر مردم است. اگر چنانچه این حرکت عظیم اقتصادى، این جهش اقتصادى، این برنامه‌ریزى درست، چه در بخش قانونگذارى، چه در بخش اجرا، در سطوح مختلف، مورد توجه قرار بگیرد، همه‌ى این فشارها خنثى خواهد شد. ملت ایران و مسئولان کشور باید با عزم راسخ، دشمن را مأیوس کنند. حماسه‌ى سیاسى هم همین جور است. حماسه‌ى سیاسى یعنى حضور آگاهانه‌ى مردم در صحنه‌ى سیاست کشور و مدیریت کشور؛ نمونه‌ى بارزش همین حادثه‌ى انتخابات است که اندکى بعد ان‌شاءاللَّه به توفیق الهى، در وقت مقرر، با حضور و شرکت شوق‌آفرین مردم انجام خواهد گرفت. آنها چون فهمیدند هدف حماسه‌ى سیاسى و حماسه‌ى اقتصادى چیست، از همین حالا به خیال خودشان شروع کرده‌اند به تخریب کردن. امروز انواع و اقسام تبلیغات وجود دارد براى اینکه در عرصه‌ى اقتصادى، مردم را دچار یأس و نومیدى کنند؛ در عرصه‌ى سیاسى، انگیزه‌ى مردم را از حضور در میدان سیاست و بالخصوص در میدان انتخابات کاهش دهند. آنها ملت ایران را نشناخته‌اند. این حرکت عظیم ملت ایران در عرصه‌هاى مختلف، نتوانسته غفلت و بى‌اطلاعى طراحان و سیاستگذاران پشت پرده‌ى استکبار را به خود بیاورد و متوجه کند؛ نمیدانند با کى طرفند. در طول این سى و چند سال، این ملت، با این همه معارضه، با این همه دشمنى، ایستاد. مسئولین اگر یک جا از خودشان ایستادگى نشان دادند، به پشتوانه‌ى مردم بود، به پشتیبانى مردم بود. آفرینِ اول مال مردم است، تحسین بزرگ متعلق به مردم است؛ اینها بودند که به مسئولین دل دادند، پشتگرمى دادند تا بتوانند در مقابل زورگوئى‌ها و فشارها و افزون‌طلبى‌هاى دشمنان و مستکبران بایستند؛ آنجائى که ایستادند. امروز هم همین جور است، در آینده هم به توفیق الهى همین جور خواهد بود. مسئله‌ى انتخابات، مسئله‌ى مهمى است. عرصه‌ى انتخابات، عرصه‌ى ظهور قدرت ملى در یک کشور است. ملتى که زنده است، بانشاط است، متکى به اراده‌ى الهى است، مطمئن به پشتیبانى الهى است، این ملت در همه‌ى عرصه‌ها پیروز خواهد شد؛ در این عرصه هم همین جور است. ما عرض کردیم سلائق مختلف و هر کسى که احساس میکند توانائى دارد، بیاید وسط میدان؛ توده‌ى مردم و جمعیت عظیمِ ده‌ها میلیونى ملت هم ان‌شاءاللَّه وارد میدان خواهند شد؛ اما در محاسبه، آن کسانى که داوطلب میشوند، اشتباه نکنند؛ بدانند مدیریت اجرائى کشور یعنى چه. نه در ارزیابىِ نیازى که کشور به یک قدرت اجرائى دارد، اشتباه کنند، نه در ارزیابى توانِ خودشان اشتباه کنند. اگر چنانچه ارزیابى درستى انجام دادند، بیایند توى میدان؛ ملت هم نگاه میکند، انتخاب میکند. سازوکار انتخابات در کشور ما، سازوکار مستحکمى است. اینکه گوشه و کنار بعضى‌ها اعتراضهائى میکنند، واقعاً غیر منطقى است؛ واقعاً بیجا است. حضور شوراى نگهبان در قانون اساسى - که امام هم مکرر روى آن تأکید میکردند - حقیقتاً یک حضور مبارکى است. تشخیص شوراى نگهبان، تشخیص یک عده انسانهاى عادل، بى‌طرف و بصیر نسبت به صلاحیتها است؛ این یک چیز مبارکى براى ما و براى همه‌ى آحاد ملت است. بعد در بین این کسانى که تشخیص داده شد صالحند، مردم میگردند، تحقیق میکنند، از افراد میپرسند، از آدمهاى مورد اعتماد سؤال میکنند، به سوابق نگاه میکنند، به شعارها نگاه میکنند، به حرفها و گفته‌ها نگاه میکنند، سپس تصمیم‌گیرى میکنند. نامزد انتخابات اولاً باید به خدا و به این انقلاب و به قانون اساسى و به این مردم ایمان و اعتقاد داشته باشد؛ ثانیاً داراى روحیه‌ى مقاوم باشد. این ملت اهداف بلندى دارد، کارهاى بزرگى دارد، تسلیم نیست، کسى نمیتواند با این ملت با زبان زور حرف بزند. کسانى که در رأس قوه‌ى اجرائى قرار میگیرند، باید کسانى باشند که در مقابل فشارهاى دشمنان مقاوم باشند؛ زود نترسند، زود از میدان خارج نشوند؛ این یکى از شرطهاى لازم است. ثالثاً انسانهاى با تدبیرى باشند، با حکمت باشند. ما در سیاست خارجى گفتیم «عزت و حکمت و مصلحت»؛ در اداره‌ى کشور هم همین جور است، در مسائل داخلى هم همین جور است، در اقتصاد هم همین جور است؛ باید با برنامه، با حکمت، با تدبیر، با نگاه بلندمدت و همه‌جانبه، با یک هندسه‌ى صحیح کارها را مشاهده کنند، نگاه کنند، وارد میدان شوند. روزمرّه فکر کردن در مسائل اقتصادى، مضر است؛ تغییر سیاستهاى اقتصادى به طور دائم، مضر است - در همه‌ى بخشها، بخصوص در اقتصاد - تکیه کردن بر نظرات غیر کارشناسى، مضر است؛ اعتماد کردن به شیوه‌هاى تزریقىِ اقتصادهاى تحمیلى شرق و غرب، مضر است. سیاستهاى اقتصاد باید سیاستهاى «اقتصاد مقاومتى» باشد - یک اقتصاد مقاوم - باید اقتصادى باشد که در ساخت درونىِ خود مقاوم باشد، بتواند ایستادگى کند؛ با تغییرات گوناگون در این گوشه‌ى دنیا، آن گوشه‌ى دنیا متلاطم نشود؛ این چیزها لازم است. رئیس جمهورى که میخواهد این کشور بزرگ را اداره کند، این راه پرافتخار را به کمک مردم و براى مردم طى کند، باید اینچنین خصوصیاتى داشته باشد. رابعاً باید تهذیب اخلاقى داشته باشد؛ نپرداختن به حواشى. اینها چیزهاى لازمى است. بنده توصیه‌ام به همه‌ى دولتها همیشه همین بوده است. میدانید من از دولتها و از رؤساى جمهور در طول این سالهاى متمادى همواره حمایت کردم؛ توصیه هم کردم، در موارد متعدد و زیادى از آنها توضیح هم خواستم. تکیه این بوده است که براى مردم هزینه درست نکنند، مشکل درست نکنند، دغدغه‌آفرینى نکنند، مردم را دچار تشویش و نگرانى نکنند؛ البته وعده‌ى بیخود و بى‌مبنا هم ندهند، درِ باغ سبزهاى بى‌منطق هم باز نکنند؛ منطقى، معقول، منطبق با واقعیت و با توکل به خداى متعال حرکت را پیش ببرند؛ ان‌شاءاللَّه در آینده هم باید همین جور باشد. آنچه که ما از تجربه‌ى سالهاى طولانى انقلاب فهمیدیم، این است که خداى متعال با فضل خود، با هدایت خود، این ملت را بر همه‌ى دشمنانش غالب خواهد کرد؛ دشمنان، خودشان تصدیق خواهند کرد - همچنان که امروز دارند تصدیق میکنند - و هر کسى که با این ملت، با این حرکت عظیمى که کرده است، با این انگیزه‌ى ایمانىِ عمیقى که در این ملت هست، دربیفتد، قطعاً برخواهد افتاد. از خداوند متعال میخواهیم که آینده‌ى این ملت عزیز را و این کشور را از گذشته‌ى او روزبه‌روز بهتر کند و پیروزى‌هاى پى‌درپى را نصیب شما مردم عزیز بکند. ان‌شاءاللَّه طبقه‌ى کارگر، قشر کارگر، مجموعه‌هاى عظیم کارگرى بتوانند افتخاراتى را که تا امروز آفریده‌اند، در آینده آنها را مضاعف کنند و ان‌شاءاللَّه چهره‌ى درخشان نیروى کار و کارگر، بیش از پیش در بین مردم ما روشن شود.
والسّلام علیکم و رحمةاللَّه و برکاته
نیکی به پدر و مادر
(دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السّلام)
خـداوند متعـال در بسیـاری از آیات قـرآن کریـم به گونه های مختلف، به «نیکی به پدر و مادر» امر فرموده است: (﴿وَ وَصَّیْنَاالإنسـانَ بِوالِـدَیْهِ حُسْنـاً﴾) (سوره ی عنکبوت، آیه ی 8) * (﴿وَ وَصَّیْنَاالإنسانَ بِوالِدَیْهِ إحْساناً﴾) (سوره ی احقاف، آیه ی 15). و همچنین، ذکر این سفارش در قالب مکرّر (﴿وَ بِاالْوالِدَیْنِ إحساناً﴾) بلافاصله پس از امر به «عبادت خدا» و نهی از «شرک ورزیدن به او» (بقره، 83 – نساء، 36 – انعام، 151، اسراء، 23 – و ...) و نیز در کنار هم قرار گرفتن «سپاسگزاری از پدر و مادر» با «سپاسگزاری از خداوند متعال» (﴿اُشْکُرْ لی وَ لِوالِدَیْکَ﴾) (سوره ی لقمان، آیه ی 14) از اهمّیّت ممتاز این آموزه ی اخلاقی و دینی حکایت دارد. این آموزه، در ادیان پیش از اسلام نیز وجود داشته؛ چنانکه مشابه همین تعبیر در کتاب های عهد عتیق نیز آمده است (سفر لاویان، 19 - سفر خروج، 20 و سفر تثنیه، 5) از این رو، برخی مؤلّفان غربی آن را با ده فرمان حضرت موسی (علیه السّلام) نیز مقایسه کرده‌اند. (هیرشفلد، هارتویگ، ج ۱)
احسان به والدین چنان مهمّ است که حتّی مُشرک بودنشان مانعِ احسان به آنان نیست؛ به طوری که خداونـد منّان در قرآن کریم در این رابطه می فرماید: اگر پدر و مادرت تلاش کردند که چیزی را شریک من سازی، از آنان پیروی مکن؛ و البتّه در دنیا با آنان به نیکی رفتار کن و در حقّشان ستم و خشونت روا مدار... (سوره ی لقمان، آیه ی ۱۵)
در برخی از آیات قرآن کریم نیز، به فرزندان توصیه شده است که حقوق مالی و اقتصادی والدین را رعایت کنند. فرزندان باید از اموالشان به پدر و مادر انفاق کنند و حتی در وصیّت و میراث نیز سهم والدین را آن‌گونه که دستور داده شده است، به بهترین شکل ممکن در نظر بگیرند. (سوره ی بقره، آیات 180 و 215 / سوره ی نساء، آیه ی 11)
مردی به حضور پیـامبر اکـرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رسید و پرسید: ای رسـول خدا! من سوگند خورده ام که آستـانه ی درِ بهشت را ببوسم، اکنون چه کنم؟ حضرت فرمودند: پای مـادر و پیشـانی پدرت را ببوس (یعنی اگر چنین کنی، به آرزوی خود در مورد بوسیدن آستانه ی درِ بهشت می رسی)؛ او پرسیـد: اگر پـدر و مـادرم مُرده باشند، چـه کنم؟پیـامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: قبر آنها را ببوس. هنگـامی که حضرت ابراهیم (علیه السّلام) بـرای دیدار پسرش اسمـاعیل (علیه السّلام) از شـام به مکّـه آمد، فرزنـدش در خـانه نبـود و آن حضرت به سوی شام برگشت. وقتی اسمـاعیل (علیه السّلام) به خانه بازگشت، همسرش آمدن حضرت ابراهیـم (علیه السّلام) را به او خبـر داد. اسمـاعیل (علیه السّلام) به جست و جوی ردّ پای پدر پرداخت و جـای پـای پدرش را پیدا کرد و به عنوان احترام به پدر، جای پای ایشان را بوسید. (الاعلام قطب الدّین حنفی، ص 24)
رسـول اکـرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم): به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند؛ از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زنهای شما چشم پوشی کنند. (کنز العمّال، ج 16)
امام سجّـاد (علیه السّلام) در رساله ی حقوق، سختی هایی که مادر از آغاز حمل تا رشد فرزند متحمل شده را حقّ مادر بر فرزند برشمرده و او را به قدرشناسی از زحمات مـادر امر کرده است. در مقابل، پدر را اصل و ریشه ی فرزند و حقِّ هستی و حیات را از او دانسته است. (مَن لایحضرُه الفقیه، ج۲) دعای 24 صحیفه ی سجّادیه نیز حکایت از حقوق پدر و مادر در قالب دعا و مناجات دارد که با عباراتی بسیار دلنشین و شنیدنی عنوان شده است.
امام رضـا (علیه السّلام): خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد: 1- به نماز همراه زکات فرمان داده است؛ پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمـازش نیز پذیـرفته نمی شود؛ 2- به سپاسگـزاری از خودش و پـدر و مـادر فرمـان داده است، پس کسی که از پـدر و مـادرش سپـاسگزاری نکند، خـدا را شکر نکرده است؛ 3- به تقوای الهی فرمان داده و به صله ی رحم، پس کسی که صله ی رَحِم انجام ندهد تقوای الهی را هم به جا نیاورده است. (بحار الأنوار، ج 74)
یادمان باشد بعضیهایمان شانس گفتن کلماتی را داریم که برخی دیگر حسرتش را می خورند؛ کلماتی مثل: بابا، مامان، پدربزرگ و ... (آلبرت انیشتین)
طعم انتظار
(نقل از: پایگاه فرهنگی گنبد طلایی امام رضا علیه السّلام)
اشتباهی خونه ی یه خانم پیری رو گرفتم، اومدم معذرت خواهی کنم.. گفت: علی جان تویی پسرم؟ هی می‌گفتم: ببخشید مادر اشتباه گرفتم، باز می گفت: رضاجان تویی مادر؟ می‌گفتم: نه مادر جان اشتباه شده ببخشید. اسم سوم رو که گفت، دلم شکست، گفتم: آره مـادر جون، زنگ زدم احوالتـون رو بپرسم. اونقدر ذوق کرد که چشام خیس شد..
چه پدرها و مادرهایی که چشم انتظار یه تماس کوچولو از ماها هستند. ازشون دریغ نکنیم؛ فردایی نزدیک، ما هم چشم انتظار خواهیم بود.
گوهر ناب (معرّفی کتاب)
آیت الله بهجت (رَحِمَهُ الله): هرروز سعی کنید یک حدیث از کتاب جهـاد بـا نفس (از تألیفات شیخ حُرّ عاملی) را مطالعه و به آن عمل کنید؛ بعد از یک سال خواهید دید که حتماً عوض شده اید، مانند دارویی که انسان مصرف کند و بعد از مدتی احساس بهبودی کند.
* در این کتاب شریف و جلیل القدر، 101 موضوع اخلاقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نیکی به پدر و مادر
(سیره و دستورالعمل هایی از بزرگان علم و اخلاق و عرفان)
آیت الله مجتهدی تهرانی (رَحِمَهُ الله): مواظب باشید عاقّ والدین نشوید و پدر و مادر نفرینتان نکنند. یک وقت خیره خیره به آنها نگاه نکنید. گاهی ممکن است پدرتان اعصابش ناراحت باشد و سر شما داد بزند، شما بُرو و دست او را ببوس و عذرخواهی کن. اگرچه او مقصّر است، اما شما وانمود کن که من مقصّرم. بگو: ببخشید آقاجان، مادر جان، از من بگذر.. با این کار، عجیب مبرّات و خیراتی به شما می رسد. افرادی که پدر و مادر از آنها راضی بودند، دست به هر چه زدند طلا شده است و افرادی هم که پدر و مادر از آنها راضی نبودند هر چه می زنند به در بسته می خورند. شاید در زمان حیات از شما راضی بودند اما حالا که از دنیـا رفته اند آیا برایشان کار خیـر کرده ای؟ این که هر چه تلاش می کنی نمی شود به خاطر نارضایتی پدر و مادر است. هر شب یک سوره ی قرآن برای پدر و مادرتان بخوانید و یادشان کنید و بر این کار مقیّد باشید. قدری عجیب است، اما اگر اموات را یاد کنی، و پدر و مادر مُرده ی خود را یاد کنی و سرِ قبرشان بروی و کار خیر برای اموات بکنی کار و بارت خوب می شود... (طریق وصل، ص 99)
سؤال (از محضر آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی حَفَظَهُ الله): بنده جوان هستم و پدر پیری دارم؛ اما پدر بنده کمی عصبی هستند و مرا اذیت میکنند (به اصطلاح خیلی گیر میدهد). لطفاَ راهنمایی کنید من چه کنم و چه رفتاری داشته باشم و چه جاهایی به حرف های ایشان گوش کنم؟ پاسخ معظّمٌ لَه: تا می‌توانید صبر کنید و از او تبعیّت کنید؛ این کار آثار فراوانی در زندگی دنیوی و اُخروی شما خواهد داشت. بنا بر این، مادامی که از شما توقّع معصیت و گناه خداوند را نداشته باشد از او تبعیّت کنید. (منبع: سایت معظّمٌ لَه)
سؤال (از محضر آیت الله مکارم شیرازی حَفَظَهُ الله) : 1- نماز اوّل وقت واجب تر است یا اطاعت از امر پدر و مادر؟ یعنی اگر مادر یا پدرمان دستور به کاری دادند آیا باید ابتدا آن کار را انجام دهیم یا نماز اوّل وقت را به جا آوریم؟ پاسخ معظّمٌ لَه: در صورتی که ترک فرمان پدر یا مادر باعث ایذاء (اذیت) آنها گردد، انجام فرمان آنها مقدّم است؛ زیرا نماز اوّل وقت مستحبّ است ولی اطاعت از پدر و مادر در آنچه گفته شد واجب می باشد. 2- اگر والدین در اعمال مستحبّی مثل رفتن به جمکران و... مانع انسان شوند (و این مخالفت با دلایل غیرمنطقی باشد) آیا اطاعت از آنها واجب است؟ پاسخ معظّمٌ لَه: در صورتی که تخلف از دستور آنها باعث ایذاء (اذیت) آنها گردد نباید تخلّف کرد. (منبع: سایت معظّمٌ لَه)
زنده باد پدری که
کفِ تموم شهر رو جارو می زنه که
زن و بچّه اش کفِ خونه ی کسی رو جارو نزنن!
نماز والدین
دو رکعت است: در رکعت اوّل بعد از حمد، ده مرتبه می خوانی: رَبَّنَا اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَاب و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه می خوانی: رَبِّ اغْفِرْ لی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِمَن دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِنات؛ بعد از سلام نماز، ده مرتبه می گویی: رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً. اگر فرزند، این نماز را برای پدر و مادر خود بخواند اگر والدینش زنده باشند یا از دنیا رفته باشند مورد رحمت و آمرزش خداوند رحمان قرار می گیرند. این نمـاز، چنان موجب شـادی پدر و مـادر می شود که آرزو می کنند زنده شوند و پای فرزند خوبش را ببوسند. بهتـر است این نماز لااقل در شبهای جمعه ترک نشود. خواندن آن علاوه بر آمرزش والدین، موجب گشایش درهای رحمت الهی شده و انسان را در افسرگی های بسیار شدیدی که بر اثر مصیبت های سنگین به وجود می آید آرامش می بخشد. (مفاتیح الجنان)
عاشقانه ترین خاطره
(از استاد بزرگ اخلاق، آیت الله شیخ احمد مجتهدی تهرانی رَحِمَهُ الله)
مادر خیلی ارزش دارد، عاشق اولادش است، اولادش خوب هم نیست اما مادر دوستش دارد. قدر مادرتان را بدانید. آقا! ما قدر مادرمان را نمی دانیم. مادر من خیلی برای طلبگی من زحمت کشید. یک شب وقتی در مسجد لُرزاده بودم، دیدم صدای پا می آید. ساعت 9 شب بود. طبقه ی بالای مسجد لُرزاده دو اتاق داشت، دو حجره هم بیشتر نبود. در را باز کردم دیدم مادرم آمده و برای من غذا آورده است. غذایی در منزل پخته بود اما دلش نیامده بود بخورد و برای من هم مقداری غذا آورده بود. از خیابان مولوی تا مسجد لُرزاده پیاده آمده بود تا برای من غذا بیاورد. هنوز هم بعد از گذشت این همه سال، وقتی یادم می آید ناراحت می شوم که این مادر این همه راه را آمده بود تا برای من غذا بیاورد که من از آن غذایی که آنها می خورند بخورم. مادر، مادر، قدر مادر را بدانید. (طریق وصل، ص 100)
یا اباصالح المهدی
امان ز لحظه ی غفلت که شاهدم هستی
مژده به کسانی که می خواهند توبه کنند شخصی به محضر رسـول اکـرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت: ای رسول خدا هیچ کار زشتی نیست مگر این که انجام داده ام، آیا توبه ی من قبول می شود؟! پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از او پرسید: آیا پدر و مادرت زنده هستند؟ او گفت: پدرم زنده است. حضرت فرمود: برو به پدرت نیکی کن که همین نیکی به پدر موجب پذیرفتن توبه ی تو خواهد شد. وقتی او رفت، حضرت به حاضران فرمودند: ای کاش! مادر او زنده بود و به مادرش هم نیکی می کرد، زیرا با نیکی کردن به مادر، قبولی توبه اش نزدیکتر می بود. (بحار الأنوار، ج 74)
به بهشت نخواهم رفت، اگر مادرم آنجا نباشد..
(مرحوم حسین پناهی)
اهمّیّت نماز (دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السّلام)
نماز، نه تنها در اسلام بلکه در ادیان گذشته نیز واجب بوده (با کمی تفاوت)؛ به طوری که حضرت ابراهیم (علیه السّلام) برپاداری نماز را هم برای خودش و هم برای فرزندانش از خدای متعال طلب می نماید: ((رَبِّ اجْعَلْنِی مُقیمَ الصَّلاَهِ وَ مِن ذُرِّیَّتی)) پروردگارا ! مرا و فرزندانم را از نمازگزاران قرار ده.. (سوره ی ابراهیم، آیه ی 40) و همچنین، حضرت عیسی (علیه السّلام) در گهواره، چنین سخن گفت: ((وَ أَوْصَانِی بِالصَّلاهِ وَالزَّکَاهِ مَا دُمْتُ حَیّاً)) و تا زمانی که زنده‌ام، خداوند باریتعالی مرا به نماز و زکات توصیه کرده است. (سوره ی مریم، آیه ی 31)
انسان با نماز نخواندن جهنّمی و اهل دوزخ میشود. قرآن کریم از گفت و گوی میان بهشتیان و دوزخیان خبر میدهد؛ آنجا که بهشتیان از علّت جهنّمی شدن اهل دوزخ سئوال میکنند و در پاسخ، آنان اوّلین سخنی که بر زبان می آورند بی‌نمازی و بی‌تفاوتی نسبت به نماز است: ((مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَر * قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین)) [بهشتیان می پرسند:] چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟ [جهنّمیان در پاسخ به آنها میگویند:] ما از نمازگزاران نبودیم. (سوره ی مدّثّر، آیات ۴2 و 43)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند: بین کُفر و بندگی، «ترک نماز» فاصله است. (بحار الأنوار، ج 79) * و نیز می فرمایند: من سه چیز را برای کسی که نمازهای واجبش را در اوّل وقت بخواند ضمانت می کنم: 1. برطرف شدن گرفتاریها و غم و اندوه؛ 2. راحتی به هنگام جان دادن؛ 3. نجات از آتش جهنّم. (سفینه البحار، ج 2) * و می فرمایند: به یهودی سلام کنید ولی بر یهود امّت من سلام نکنید؛ سوال شد: یهود امّت شما کیست؟ فرمود: کسی که صدای اذان را می شنود ولی در نماز جماعت حضور پیدا نمی کند.. (لئالى الاخبار، ج 4)
نقل است که پیـامبر اکـرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) با همسر [و خانواده اش] سخن می گفت و آنهـا نیز با او سخن می گفتند؛ چون وقت نمـاز فرا می رسیـد گویی آنهـا را نمی شناخت و آنها نیز او را نمی شناختند.. (مستدرک الوسائل، کتاب الصّلوه، باب 2)
روزی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از پدر بزرگوارشان پرسیدند:کسانی که نمازشان را سبک مى شمارند چه جزایى دارند؟ پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: اى فاطمه، هر کس ـ از مردان یا زنان ـ نمازش را سبک بشمارد، خداوند او را به پانزده خصلت مبتلا مى کند: شش خصلت در دنیا، سه خصلت هنگام مرگ، سه خصلت در قبر و سه خصلت در قیامت، هنگامى که از قبر بیرون مى آید. امّا آنچه در دنیا به او مى رسد: 1. خداوند برکت را از عمرش برمى دارد، 2. خدای متعال برکت را از رزق و روزی او برمى دارد، 3. خداوند سیماى صالحان را از چهره اش مى زداید، 4. به هر عملى که انجام مى دهد پاداشى داده نمى شود، 5. دعایش به آسمان نمى رود، 6. و ششم اینکه براى او در دعاى صالحان نصیبى نیست. و امّا آنچه هنگام مرگش به او مى رسد: 1. خوار مى میرد، 2. گرسنه مى میرد، 3. تشنه مى میرد به طوری که اگر از نهرهاى دنیا به او بنوشانند، سیراب نمى شود. و امّا آنچه در قبرش به او مى رسد: 1. خداوند فرشته اى مى گمارد تا او را در قبر آشفته سازد، 2. خدای متعال قبرش را بر او تنگ مى کند،3. قبرش تاریک است. و امّا آنچه روز قیامت هنگام بیرون آمدن از قبرش به او مى رسد: 1. خداوند فرشته اى مى گمارد تا او را با صورت (روى زمین ) بکشد در حالى که مردم به او مى نگرند، 2. بازخواست سختى مى شود، 3. خداوند به او نمى نگرد و پاکش نمى سازد و عذابى دردناک نصیبش خواهد شد. (ثواب الاعمال، ص 166)
حضرت امام صادق (علیه السّلام): تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) بعد از هر نماز واجب، نزد من محبوب تر است از به جا آوردن هزار رکعت نماز در هر روز. (ثواب الأعمال، ص 166)
حضرت امام مهدی عج (علیه السّلام): هیچ چیز مثل نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد و او را خوار نمی کند؛ پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.(بحار الأنوار، ج 53)
شیطان که رانده گشت بجز یک خطا نکرد خود را بــرای سجـده ی آدم رضـا نکرد شیطـان هــزار مـرتبــه بهتــر زِ بـی نمــاز او سجده را بر آدم و ایـن بــر خدا نکرد
اهمّیّت نماز (سیره و دستورالعمل هایی از بزرگان علم و اخلاق و عرفان(
آیت الله سیّد علی قاضی (رَحِمَهُ الله): مؤمن درمسجد مانند ماهی در آب است. * اگر کسی نماز واجبش را اوّل وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند. (در محضر بزرگان(
آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (رَحِمَهُ الله): حالاتی که وسیله ی کمال نماز می شود و عقل به لزوم آنها حکم می کند شش حالت است: حضور، تفهیم، تعظیم، هیبت، رجاء و حیاء. اوّلین و مهمّترین اقدام برای تحصیل این حالات شش گانه، همّت انسان است؛ زیرا اگر آدمی هنگام انجام عملی بر انجام آن همّت بگمارد قلبش هم نزد آن عمل خواهد بود، چه بخواهد چه نخواهد. بنابراین، ابتدای اسباب این خصلت های شش گانه، همّت انسان است و آنچه همّت را پدید می آورد ایمان و تصدیق به این حقیقت است که سرای آخرت بهتر و پایدارتر، و نماز وسیله ی دست یابی به آن است..
* شرح کامل این حالات شش گانه در کتاب شریف اسرارالصّلوه که به فارسی نیز ترجمه شده، موجود است.
سفارش آیت الله شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی (رَحِمَهُ الله) به فرزندش: 1. نمازهاى یومیه ی خویش را در اوّل وقت آنها به جاى آور؛ 2. در انجام حوائج مردم، هر قدر که مى توانى بکوش و هرگز میندیش که فلان کار بزرگ از من ساخته نیست؛ زیرا اگر بنده ى خدا در راه حقّ گامى بردارد، خداوند نیز او را یارى خواهد فرمود. در اینجا فرزندشان عرضه داشت: پدرجان، گاه هست که سعى در رفع حاجت دیگران، موجب رسوایى آدمى مى گردد. ایشان فرمودند: چه بهتر که آبروى انسان در راه خدا بر زمین ریخته شود؛ 3. سادات را بسیار گرامى و محترم شمار و هر چه دارى در راه ایشان صرف و خرج کن و از فقر و درویشى در این کار پروا نماى که اگر تهى دست گشتى، دیگر تو را وظیفه اى نیست؛ 4. از تهجُّد و نماز شب غفلت مکن و تقوى و پرهیز پیشه ى خود ساز؛ 5. به آن مقدار تحصیل کن که از قید تقلید وارهی. (نشان از بی نشان ها، ص 31)
امور هشتگـانه ای که آیت الله وحید خراسانی (حَفَظَهُ الله) برای حضور قلب در نمـاز سفـارش فرمـوده اند عبـارتند از:1. وضـو را بـا توجّـه و حضـور قلب انجـام دهیـد (امـام رضـا علیه‌السّلام: وضـو مـوجب طهـارت و تزکیـه‌ی دل است * وسائل الشّیعه، ج 1)؛2. در عظمت نمـاز و در روایـاتی که دربـاره‌ی نمـاز وارد شده تـأمّل نمـایید؛ 3. مانند کسی نماز بخوانید که گویا با نماز وداع میکنید و دیگر فرصت نماز خواندن را نخواهید یافت (امام صادق علیه السّلام: هر گاه خواستی نماز بخوانی آن را اوّل وقت و طوری بخوان که گویا نماز آخر توست * ثواب الأعمال)؛4. وقتی رو به قبلـه می ایستید سعی کنیـد که دنیـا و مافیها و خلق و آنچه به آن مشغولنـد را فراموش نمایید و قلب خود را از آنها تهی نمایید؛5. به معانی نماز توجّه نموده و نماز را با تأنّی و آرامش بخوانید؛6. این که بدانید از آن هنگام که وارد نماز می شوید تا آن لحظه ای که از نمـاز خارج می شوید، خدای تعالی به شما رو کرده و نظر می‌نماید و ملکی بالای سر شما ایستاده و می‌گوید: ای نمازگزار اگر می‌دانستی چه کسی به تو نظر می‌نماید وبا چه کسی مناجات می‌کنی هرگز از او رو بر نمی‌گرداندی و ابداً از جای خود برنمی خواستی؛7. این که بدانیـد که در حال نماز از بالای سرتان تا کرانه‌ی آسمـان،رحمت خدا بر شما سایه انداخته و ملائکه ی الهی از اطراف شما تا افق آسمان، شما را در بر گرفته‌اند؛8. آنچه در نمـاز مکروه است به جا نیاورید و به آنچه فضیلت نماز را می افزاید اهتمام نمایید (مثل انگشتر عقیق به دست نمودن، لباس پاکیزه پوشیدن، خود را خوشبو نمودن، شانه زدن، مسواک زدن، و...). (منبع: سایت معظّم له، رهنمودها و توصیه ها)
* جهت آشنایی بیش تر با بزرگان علم و اخلاق و عرفان که در این نشریه از آن بزرگان مطالبی نقل شده، می توانید به منبع مطالب مراجعه نمایید. والله أعلم
اصل کلی برای پیروی از برنامه های غذایی صحیح، مصرف غذاهای متنوع است. رعایت این مسئله در طول ماه مبارک رمضان نیزبسیارحائز اهمیت است. مسئله قابل توجه این است که بر خلاف تصورعموم، نیازی نیست که دراین ماه حجم زیادی ازغذا را در وعده های افطار و سحر مصرف کنید. در طول ماه رمضان میزان سوخت و ساز بدن شما کاهش می یابد و ساز و کارهای تنظیم کننده شروع به فعالیت می کنند. مهم ترین ساز و کار فعال، سوخت چربی بدن است که می تواند میزان کلسترول خون را کنترل کند و بهمین دلیل نیازی به مصرف غذاهای پرکالری نیست. برنامه غذایی را باید طوری تنظیم کنید که دچار کاهش یا افزایش وزن نشوید. البته باید توجه کنید برای افرادی که اضافه وزن دارند، این ماه بهترین فرصت برای پیروی از غذاهای سبک و کم کالری و در نتیجه کاهش وزن است.
برنامه غذایی شما در ماه مبارک رمضان باید به گونه ای باشد که تمام گروه های غذایی به صورت زیر مصرف شوند: 1- نان وغلات این گروه شامل انوع نان، سیب زمینی و ماکارونی است که منابع خوبی از انرژی، مواد حاوی نشاسته، پروتئین، املاح و فیبر هستند. توصیه می شود از نان های کامل مانند نان سنگک و جو، که منابع خوب فیبر هستند، استفاده کنید.
2- شیرو لبنیات: این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، دوغ و کشک است، که منابع خوبی از کلسیم و پروتئین برای حفظ فعالیت طبیعی بدن هستند، ولی بهتر است انواع کم چرب و کم نمک را انتخاب کنید.
3- گوشت و جانشین های آن: این گروه شامل انواع گوشت های قرمز و سفید، تخم مرغ و حبوبات هستند که منابع خوبی از پروتئین ، ویتامین های گروه B و آهن می باشند. هنگام استفاده از گوشت قرمز، چربی های قابل رؤیت گوشت را پاک کرده و از حبوبات و گوشت سفید بیشتر از گوشت قرمز استفاده کنید.
4- سبزی ها : از انواع سبزی به صورت پخته یا خام در برنامه رژیم روزانه استفاده کنید. این گروه منابع خوبی از ویتامین های A,C و فیبر هستند.
5- میوه ها: این گروه شامل انواع میوه های تازه و خشک مانند برگه ها، کمپوت و آب میوه ها بوده و منابع خوبی از ویتامین C و فیبر هستند. توصیه می شود از مرکبات که منبع خوب ویتامین C هستند، به طور روزانه استفاده کنید و در صورت تمایل از آبمیوه و کمپوت، حتماً از نوع خانگی و با میزان قند کم، مصرف کنید.
6- گروه متفرقه این گروه شامل انواع دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام و فندق، و انواع روغن های مایع، جامد، کره ،خامه، سس سفید هستند. همچنین منابع خوبی برای تأمین انرژی و ویتامین محلول در چربی ( A,D,E,K) به شمار می روند. توصیه می کنیم مصرف روغن های جامد نباتی و حیوانی، کره ، خامه، سس سفید، انواع دسرها، شیرینی ها و شکلات را کاهش دهید و از روغن های مایع گیاهی مانند زیتون و دانه های گیاهی از قبیل پسته، بادام، فندق و بادام زمینی استفاده کنید.
چند توصیه مهم برای روزه داری 1- غذاهای پر حجم برای سحری استفاده نکنید. 2- از مصرف غذاهای چرب برای سحری پرهیز کنید. 3- از مصرف چای زیاد در سحری خودداری کنید. 4- از کربوهیدرات های پیچیده مانند نان، برنج، سیب زمینی در وعده سحر استفاده کنید. مصرف این مواد باعث کاهش حس گرسنگی در طول روز می شود. 5- با منابع قندی و انرژی مانند خرما، آب میوه، انواع شربت و شله زرد افطار کنید. 6- اگر وعده افطار و شام جدا بودند، شام را سبک و کم حجم میل کنید. هیچ گاه چند نوع غذا را با هم مصرف نکنید. 7- مصرف شام را با استفاده از میوه در حجم کم خاتمه دهید. 8- پس از مصرف شام، حتما وعده مختصری، شامل میوه، شیر یا انواع مغزهای گیاهی مانند پسته و بادام استفاده کنید. 9- از زمان صرف افطار تا قبل ازخواب مایعات، زیاد بنوشید. 10- از مصرف انواع دسرها و شیرینی هایی با شکر زیاد در برنامه افطار و سحر خودداری کنید.
11- مصرف قندها و شیرینی های طبیعی مانند خرما و توت را که منابع خوبی از املاح، ویتامین ها و انرژی هستند را بعنوان جایگزین انواع شیرینی تهیه شده با شکر توصیه می کنیم. 12- مصرف غذا در وعده های سحر و افطار به صورتی باشد که هیچگاه احساس سیری کامل نکنید. 13- با وجود این که روزه داری می تواند، مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا، چربی خون بالا، چاقی و اختلالات گوارشی را بهبود بخشد، اما افرادی که بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های قلبی وعروقی، نارسایی های کلیه و نوسانات فشار خون دارند، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کرده و در صورت صلاحدید پزشک می توانند روزه بگیرند.